Depresja – objawy, przyczyny i leczenie

Każdy czasami czuje się smutny lub przygnębiony, ale te uczucia zwykle mijają po krótkim czasie. Depresja jest inna. Może powodować poważne objawy, które wpływają na samopoczucie, myślenie i wykonywanie codziennych czynności, takich jak spanie, jedzenie lub praca.

Jest to choroba, która może dotknąć każdego — niezależnie od wieku, płci (choć dotyka częściej kobiet niż mężczyzn), dochodów, kultury czy wykształcenia. Badania sugerują, że czynniki genetyczne, biologiczne, środowiskowe i psychologiczne odgrywają rolę w depresji. Depresja może wystąpić z innymi zaburzeniami psychicznymi i innymi chorobami, takimi jak cukrzyca, rak, choroby serca i przewlekły ból. Depresja może pogorszyć te warunki i odwrotnie. Czasami leki przyjmowane na te choroby powodują skutki uboczne, które przyczyniają się do objawów depresji.

Objawy depresji

Typowe objawy depresji to:

• Utrzymujący się smutek, niepokój lub „pusty” nastrój
• Uczucie beznadziejności lub pesymizmu
• Uczucie drażliwości, frustracji lub niepokoju
• Poczucie winy, bezwartościowości lub bezradności
• Utrata zainteresowania lub przyjemności związanej z hobby lub aktywnościami
• Zmniejszona energia, zmęczenie lub „spowolnienie”
• Trudności z koncentracją, zapamiętywaniem lub podejmowaniem decyzji
• Trudności ze snem, wczesne budzenie się lub budzenie się w środku nocy
• Zmiany apetytu lub nieplanowane zmiany wagi
• Bóle głowy (przeważnie) i w innych częściach ciała, skurcze lub problemy trawienne bez wyraźnej przyczyny fizycznej i które nie ustępują nawet po leczeniu
• Próby samobójcze lub myśli o śmierci lub samobójstwie

Depresja może wpływać na ludzi w różny sposób, w zależności od ich wieku. Dzieci z depresją mogą być niespokojne, marudne, udawać chore, odmawiać chodzenia do szkoły, lgnąć do rodzica lub martwić się, że rodzic może umrzeć. Starsze dzieci i nastolatki z depresją mogą mieć kłopoty w szkole, dąsać się, łatwo frustrować, czuć się niespokojnie lub mieć niską samoocenę. Mogą również mieć inne zaburzenia, takie jak zaburzenia lękowe i odżywiania, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi lub zaburzenia związane z używaniem substancji.

Starsze dzieci i nastolatki częściej doświadczają nadmiernej senności (nazywanej hipersomnią) i zwiększonego apetytu (nazywanej hiperfagią). W okresie dojrzewania kobiety zaczynają doświadczać depresji częściej niż mężczyźni, prawdopodobnie z powodu czynników biologicznych i hormonalnych charakterystycznych dla kobiet. Młodsi dorośli z depresją częściej są drażliwi, skarżą się na przybieranie na wadze i nadmierną senność oraz mają negatywny stosunek do życia i przyszłości. Często mają inne zaburzenia, takie jak uogólnione zaburzenie lękowe, fobia społeczna, lęk napadowy i zaburzenia związane z (nad) używaniem substancji.

Dorośli w średnim wieku z depresją mogą mieć więcej epizodów depresyjnych, obniżone libido, bezsenność w środku nocy lub przebudzenie wcześnie rano. Mogą również częściej zgłaszać objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka lub zaparcia. Starsi dorośli z depresją często doświadczają smutku lub żalu lub mogą mieć inne mniej oczywiste objawy. Mogą zgłaszać raczej brak emocji niż przygnębiony nastrój. Starsi dorośli są również bardziej narażeni na inne schorzenia lub ból, które mogą powodować lub przyczyniać się do depresji. W ciężkich przypadkach widoczne mogą być problemy z pamięcią i myśleniem (tzw. pseudodemencja).

Przyczyny depresji

W przeciwieństwie do innych chorób lub zaburzeń nie ma prostego wyjaśnienia, co powoduje depresję. Ogólnie rzecz biorąc, depresja może być spowodowana wieloma czynnikami, w tym stresami, które mogą wahać się od łagodnego do ciężkiego, w połączeniu z podatnością lub predyspozycją do depresji, które mogą wynikać z czynników biologicznych, genetycznych lub psychologicznych. Każdy rodzaj depresji wiąże się z różnymi kombinacjami przyczyn. W przypadku depresji psychotycznej lub melancholijnej istotne są czynniki fizyczne i biologiczne. Natomiast w przypadku depresji niemelancholijnej istotna jest rola osobowości i stresujących wydarzeń życiowych.

Istnieją mocne dowody na to, że czynniki genetyczne odgrywają znaczącą rolę w predyspozycjach do rozwoju depresji. Prawdopodobnie nie odpowiada za to żaden pojedynczy gen, ale raczej kombinacja genów. Predyspozycje do rozwoju depresji mogą być dziedziczone. Genetyczne ryzyko rozwoju depresji klinicznej wynosi około 40%, jeśli u biologicznego rodzica zdiagnozowano chorobę, a pozostałe 60% jest spowodowane czynnikami z własnego środowiska. Jest mało prawdopodobne, aby depresja nie wystąpiła bez stresujących wydarzeń życiowych, ale ryzyko rozwoju depresji w wyniku takiego zdarzenia jest silnie uwarunkowane genetycznie.

Nasza wiedza o ludzkim mózgu jest nadal dość ograniczona, dlatego tak naprawdę nie wiemy, co dzieje się w mózgu, powodując depresję. Jest prawdopodobne, że w większości przypadków depresji klinicznej funkcja neuroprzekaźnika jest zaburzona. Neuroprzekaźniki to substancje chemiczne, które przenoszą sygnały z jednej części mózgu do drugiej. Istnieje wiele neuroprzekaźników służących różnym celom. Jednak trzy ważne czynniki, które wpływają na nastrój człowieka, to serotonina, noradrenalina i dopamina. W normalnym funkcjonowaniu mózgu neuroprzekaźniki oddziałują z serią komórek nerwowych, przy czym sygnał w drugiej i kolejnych komórkach jest tak samo silny jak w pierwszej. Jednak u osób cierpiących na depresję neuroprzekaźniki regulujące nastrój, nie działają normalnie, tak że sygnał jest albo zubożony, albo zakłócony przed przejściem do następnej komórki nerwowej.

Z własnego klinicznego doświadczenia, szczególnie w rozpoczynającym się trzecim roku pandemii, wiele klientów przychodzi z objawami depresji z uwagi na chronicznie niezaspokojone potrzeby związane ze związkiem z innymi ludźmi (ale nie tylko). Głównie dotyka to zamknięte w domach dzieci i młodzież, które nie nawiązują relacji, nie mają okazji do poznawania innych osób, co prowadzi do lęków społecznych, które wtórnie prowadzą do jeszcze bardziej szczelnego zamknięcia. Tak drastyczne niezaspokojenie potrzeb kontaktu z drugim człowiekiem może zwrotnie dawać sygnał organizmowi, że emocje wywołane sfrustrowaną potrzebą nie prowadzą do zaspokojenia potrzeby, więc mózg obniża afekt (zarówno emocje „pozytywne”, jak i „negatywne”), przestaje wysyłać nam sygnały, że czegoś nam brakuje albo z czegoś się cieszymy, co manifestuje się na zewnątrz depresją. Innymi słowy, depresja może być reakcją obronną organizmu na chroniczne niezaspokojone potrzeby.

W jeszcze większym skrócie – organizm oszczędza swoje zasoby, blokując ścieżkę [niezaspokojona potrzeba, emocja]. Niestety, emocje są głównym źródłem motywacji u ludzi, dlatego gdy one są redukowane, redukowana jest również motywacja, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do wszystkich tych symptomów, które nazywamy depresją.

Leczenie depresji i terapia

Leczenie depresji zazwyczaj obejmuje leki, psychoterapię lub jedno i drugie. Jeśli te zabiegi nie zmniejszają objawów, terapia stymulacją mózgu może być kolejną opcją leczenia. W łagodniejszych przypadkach depresji leczenie można rozpocząć od samej psychoterapii i dodać leki, jeśli dana osoba nadal odczuwa objawy. W przypadku umiarkowanej lub ciężkiej depresji wielu specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym zaleca na początku leczenia połączenie leków i terapii.

Terapia osób z depresją będzie w pierwszej fazie polegać na wysłuchaniu ich historii, zidentyfikowaniu, jakie potrzeby są głęboko sfrustrowane i zrozumienie, jak to wpływa na klienta. Ważnym czynnikiem leczącym byłaby eksternalizacja depresji – próba zidentyfikowania momentów, w których jej obecność się nasila i słabnie. Ponadto, w terapii depresji ważne jest takie przeformułowanie opowieści, by klient zaczął czuć sprawczość i motywację do zmiany zachowań, co wtórnie może zacząć przekładać się na poprawę nastroju.

Jeśli zmagasz się z depresją i interesuje Ciebie profesjonalna pomoc psychologiczna, to skontaktuj się z nami już dziś!
Kontakt do naszej pracowni edukacyjno-terapeutycznej

Specjalizujemy się w psychoterapii w nurcie systemowym, zarówno rodzinnie jak i indywidualnie.

Serdecznie zapraszamy!